وبلاگ انتظار

آیا واقعا شمشیر حضرت امیر علیه السلام اینگونه بوده است که در فیلمها و عکسها نشان داده می شود؟

جهت رسیدن به پاسخ تحقیقی این سوال به مطالب زیر توجه فرمائید

«ذوالفقار» يعنى چيزى كه داراى مهره‏ ها و شيارها و حفره‏ها است. «فقار» جمع فقره (مهره‏ هاى كمر) و «فقره» (شيارها و حفره ‏ها) است.

شمشير «مفقَّر» يعنى، شمشيرى كه شيارهاى باريك و با عمقى اندك يا حفره ‏هايى در وسط تيغه دارد. شيارها از وسط تيغه، به سمت بيرون كشيده شده است. به شمير امام على (ع) ذوالفقار مى ‏گفتند چون روى تيغه‏ ى آن حفره‏ هايى (گودى ‏ها) كوچك و زيبايى،(1) جهت تزيين داشت. هم چنين گفته ‏اند روى تيغه ‏ى آن- از كنار دسته تا نوك- شيارى بلند و باريك داشت كه، شيارهايى باريك از آن شيار بلند، به طرف نوك شمشير در دو طرف ايجاد شده بود،(2) بنابراين فقار يعنى، بريدگى ‏ها، شيارها و گودى‏ ها، محروم شدن و مهره‏ هاى كمر، اين معنا، هيچ شباهتى به دو تيغه بودن، ندارد. تنها ابن شهر آشوب گفته است و كان ذوالفقار ذا شعبتين ذوالفقار دو تيغه داشت» كه به نظر مى ‏آيد برداشت شخصى او، از معناى «ذوالفقار» است،(3). در روايتى منسوب به امام صادق (ع) آمده است كه: «ذوالفقار بدين جهت اين نام گرفت كه در وسط تيغه در طول آن، شيارى بود كه آن را به مهره‏ هاى كمر تشبيه كرده بودند»،(4). هم چنين از آن حضرت نقل شده است: «بدان علّت به شمشير حضرت على (ع)، ذوالفقار مى ‏گفتند كه آن را بر هر كس مى‏ زد، در دنيا از زندگى و در آخرت از بهشت محروم مى‏ شد»،(5). صدوق گويد: ذوالفقار شمشيرى بود كه پيامبر (ص) به امام على (ع) داد و بدين جهت اين نام گرفت كه در پشت آن مهره‏ هايى چون مهره‏هاى كمر انسان بود، يا بدين جهت كه كمر كافران را قطع مى ‏كرد.

ذوالفقار از آن چه كسى بود و چگونه به على (ع) رسيد؟

در پيكار بدر (سال دوم هجرى) عاص بن منبه و پدر و عمويش- كه از سران شرك بودند- كشته شدند. حضرت على (ع) عاص بن منبه را كشت و شمشير او (ذوالفقار) را به پيامبر (ص) داد. سال بعد در جنگ احد، وقتى از شدت جنگ شمشير آن حضرت شكست و از پيامبر (ص) شمشير خواست، آن حضرت ذوالفقار را در گرماگرم پيكار احد به امام على (ع) داد و او شجاعانه از پيامبر دفاع كرد و دشمن را عقب راند. در اين هنگام ندايى شنيده شد كه مى ‏گفت: لا فتى الا علىّ لا سيف الّا ذوالفقار. پيامبر (ص) فرمود: اين صداى جبرئيل است،(6) مورّخان در ميان گزارش‏هاى مختلف درباره ‏ى ذوالفقار، روى گزارش اخير تأكيد كرده‏ اند. به نظر مى ‏رسد اين گزارش معقول‏ تر و منطقى ‏تر است،(7).

بنابر منابع شيعه، «ذوالفقار»، بعد از پيامبر (ص) به امام (ع) رسيد و از آن حضرت به امام حسن (ع) و سپس به حسين (ع) تا آخر امامان و اكنون ذوالفقار نزد حضرت مهدى (عج) است. شيعيان، امام را به چند نشانه مى ‏شناختند كه از آن جمله ذوالفقار بود. آن را نزد هر كس مى ‏يافتند كه با نشانه‏ هاى ديگر همراه بود، او را به امامت مى‏ پذيرفتند. از امام صادق و امام رضا (ع) رواياتى نقل است كه سلاح (ذوالفقار وزره)، از جمله شنانه‏ هاى امامت است و در زمان ايشان نزد آنان بود(8)

پى‏ نوشت‏
(1)) لسان العرب، ج 10، ص 300 تاج العروس، ج 7، ص 357- 356. ماده‏ى فقر ربيع الأبرار، زمخشرى، ج 3، ص 315)
(2)) علل الشرايع، ج 1، ص 160 مناقب ابن شهر آشوب، ج 3، ص 340)
(3)) ر. ك: مناقب آل ابى طالب، ج 3، ص 290)
(4)) علل الشرايع، ج 1، ص 160 مناقب، ج 3، ص 340)
(5)) مناقب آل ابى طالب، ج 3، ص 339)
(6)) سيره ى ابن هشام، غزوه‏ ى احد، ج 30، ص 106 تاريخ طبرى، ج 3، ص 177 1846 علل الشرايع، جزء 1، ص 7 شرح الأخبار، ج 2، ص 381 و (
(7)) نيز نگاه كنيد به: مناقب سليمان كوفى، ص 495 شرح نهج‏البلاغة ابن ابى الحديد، ج 7، ص 219 تاريخ ابن الوردى، ج 1، ص 132 تاريخ طبرى، ج 3، ص 184 و تاريخ يعقوبى زندگى امام على علیه السلام

(8)) من لا يحضره الفقيه، ج 4، ص 418419 خصال صدوق، جزء 2، ص 8527 مناقب ابن شهر آشوب، ج 1، ص 312 الثاقب فى المناقب، ص 416420 احمد بن محمد بن حنبل، كتاب العلل و معرفة الرجال، ص 7374)

التمـــــــــــــــاس دعا (نظـــــــــــــــر یادتون نره)